Narzędzie do oceny ekonomicznej gospodarstwa rolnego

Pytania i odpowiedzi (data publikacji: 2025-06-06):

Pytanie 1: [2023-11-21] Czy przy pomocy Narzędzia można przygotować zestawienie przychodów, sprzedaży oraz wykaz faktur?

Odp. 1. Dla ww. sprawozdań ustalone zostały jednolite wzory dokumentów dostępne na stronie ARiMR wraz ze sposobami ich wypełnienia.
W przypadku beneficjentów korzystających z Narzędzia, zestawienia oraz wykaz faktur przygotowywane są automatycznie na podstawie wcześniej zgromadzonych i zarejestrowanych danych.
W przypadku beneficjentów – rolników uczestniczących w FADN zostało wypracowane inne rozwiązanie w tym zakresie.
Pozostali beneficjenci muszą odpowiednio wypełnić umieszczone na stronie ARiMR skoroszyty.

Pytanie 2: [2023-11-21] Czy w Narzędziu można wyliczyć „przychód bazowy”?

Odp. 2. Narzędzie nie wylicza „przychodu bazowego” dla gospodarstwa rolnego (jest to kryterium dostępu do Interwencji I.10.5). Za obliczenie przychodu bazowego odpowiada ARiMR.

Pytanie 3: [2023-11-21] Dlaczego sprzedaż „wełny owczej” nie jest uwzględniana w zestawieniu sprzedaży?

Odp. 3. Wełna owcza nie jest uznana jako produkt rolny. Dlatego nie jest wliczona do zestawienia sprzedaży produktów rolnych.
Natomiast jest uwzględniona w zestawieniu przychodów
z działalności rolniczej i okołorolniczej.

Pytanie 4: [2023-11-21] Czy będzie możliwość generowania zestawienia wzrostu wielkości ekonomicznej – załącznik do wniosku o II płatność dla Młodych rolników?

Odp. 4. Nie. Sposób weryfikacji wielkości ekonomicznej określa ARiMR.
W Narzędziu wyliczana jest wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego, wynikająca z zarejestrowanych Upraw i Zwierząt.

Pytanie 5: [2023-11-21] Jak należy zarejestrować zwrot dotacji?

Odp. 5. Zwrot dotacji należy zarejestrować w „Rozchodach”. Jest to niezbędne do poprawnego wyliczenia dochodu pieniężnego.

Pytanie 6: [2023-11-21] Jak wyszukać odpowiednie zdarzenie gospodarcze?

Odp. 6. Zdarzenia gospodarcze umieszczone zostały w arkuszu „Symbole” i są uporządkowane wg kodów. Istnieje możliwość filtrowania i wyszukiwania konkretnych zdarzeń, kodów. Do tego celu można użyć przycisku  lub przeszukać arkusz za pomocą skrótu „Ctrl+F”.
Można również filtrować arkusz po kodach, po nazwach lub opisach.
Kolumna „Opis dodatkowy” zawiera inne, np. potoczne lub regionalne nazwy, które mają za zadanie pomóc zarejestrować odpowiednie zdarzenie.

Pytanie 7: [2023-11-21] Jak rejestrować dotacje?

Odp. 7. Kody dotacji zgodne są z kodami jakie użyto w systemie Polski FADN. Dla uproszczenia, w przypadku rejestracji dotacji do działalności operacyjnej, jeżeli nie można przypisać odpowiedniej dotacji do wyodrębnionych kodów, należy użyć kodu 29-99-00
 – Pozostałe dotacje i wsparcie.
Natomiast jeżeli rolnik wystąpi o decyzję do ARiMR, i będzie możliwe rozpisanie szczegółowo płatności wówczas należy skorygować odpowiednie zapisy.

Pytanie 8: [2023-11-21] Jak rejestrować zakupy narzędzi i materiałów o małej wartości?

Odp. 8. W przypadku drobnych narzędzi i materiałów można użyć kodu „55-00-00, Pozostałe materiały oraz drobne narzędzia i przedmioty o małej wartości o charakterze ogólnogospodarczym”. Wystarczy podać nr dokumentu. Jeżeli to będzie „pozostały rozchód” (brak faktury, paragonu itp.), to wówczas nie ma konieczności wpisywania nawet nr faktury (żądanie wpisania nr dok. nie pojawi się na formatce). Uwaga: wydatek zostanie ujęty w „Analizie” (w przepływach pieniężnych) oraz w wyliczeniach nadwyżek, natomiast nie będzie uwzględniony w zestawieniach (sprzedaży, przychodów), w których wymagany jest nr dokumentu.

Pytanie 9: [2023-11-21] Czy konieczne jest podawanie NIP-u sprzedawcy przy wszystkich wydatkach?

Odp. 9. NIP i dane sprzedawcy wymagane są tylko dla środków trwałych (efektów rzeczowych) oraz zwierząt lub kosztów ogólnych (np. kosztorysów inwestorskich) - wynika to z zakresu wykazu faktur uzgodnionego z MRiRW i ARiMR.

Pytanie 10: [2023-11-21] Mam problem z zaznaczaniem i odznaczaniem celów – arkusze pozostają widoczne mimo odznaczeni celu.

Odp. 10. W przypadku modyfikacji/zmiany celów należy najpierw odznaczyć moduły, a następnie zaznaczyć wybrane cele.

Pytanie 11: [2023-11-21] Czy za pomocą Narzędzia można wyliczyć wielkość ekonomiczną gospodarstwa rolnego?

Odp. 11. Tak. Do tego celu służy moduł „Typologia”. Wynik obliczenia zostanie zaprezentowany w arkuszu „Analiza”.
Wyliczona wielkość ekonomiczna i typ rolniczy gospodarstwa rolnego jest zgodny z biznesplanem przygotowanym przez ARiMR
dla Premii dla młodych rolników (okres programowania 2023-2027).

Pytanie 12: [2023-11-21] Mam problem z uruchomieniem Narzędzia na Windows 10
z pakietem Microsoft 365 (Office) oraz Libre Office.

Odp. 12. Z Narzędzia nie można korzystać w MS 365 (Office) w wersji „OnLine” ponieważ ta wersja Office nie obsługuje makr.
Libre Office, Open Office nie jest kompatybilny z MS Office w zakresie obsługi makr - nie można więc przy pomocy tego oprogramowania korzystać z Narzędzia. Podobna sytuacja jest z MS Office dla Mac oraz Apple.

Pytanie 13: [2023-11-21] „Postępując zgodnie z instrukcją nie mam nadal dostępu do arkusza” lub „Mam problem z plikiem w związku z programem ‘Rozwój małych gospodarstw’”

Odp. 13. Zwracamy uwagę na dwie sprawy:
Należy otworzyć pobrany plik o nazwie ‘Narzedzie_do_OE_GR.xlsb’. Jeżeli plik Narzędzia był pobierany kilkakrotnie, to przeglądarka zapisując pobierany plik zmienia jego nazwę (dodając do nazwy numer pobrania).
Skoroszyty MS Excel pobierane z Internetu są blokowane przez Microsoft. Należy ręcznie je odblokować – jest to opisane w filmiku lub pliku pdf z instrukcją uproszczoną.

Pytanie 14: [2023-11-21] Po pobraniu Narzędzia, skoroszyt ma tylko trzy arkusze.

Odp. 14. W pierwszej kolejności należy zapoznać się z Instrukcją użytkownika lub instrukcją uproszczoną dla beneficjentów danej interwencji.
Pozostałe arkusze pojawią się dopiero, gdy zostanie skonfigurowane Narzędzie. Ilość arkuszy do gromadzenia oraz arkuszy
z obliczonymi danymi uzależniona jest od konfiguracji Narzędzia:

Pytanie 15: [2023-11-21] Problem z otwarciem strony ierigz.waw.pl.

Odp. 15. W pasku adresu przeglądarki należy wpisać http://www.ierigz.waw.pl/
Ponadto, co warto zrobić:
Wyczyścić historię przeglądania i wpisać poprawny adres.

Pytanie 16: [2024-07-29] Po skonfigurowaniu Narzędzia pole imienia jest niedostępne do edycji, a błąd zauważyłam dopiero po wprowadzeniu danych. Czy jest jakaś możliwość poprawienia tego pola?

Odp. 16.  W trakcie konfiguracji Narzędzia należy uważnie wpisać imię i nazwisko rolnika (beneficjenta) oraz identyfikator. Po zapisaniu pliku nie ma możliwości poprawy tych pól. Są to jedyne pola w Narzędziu, których nie można zmienić.
W przypadku pomyłkowego wpisanie któreś z ww. pozycji należy jeszcze raz pobrać i skonfigurować Narzędzie.

Pytanie 17: [2024-07-29] W trakcie rejestracji zdarzeń gospodarczych Narzędzie się blokuje, gdy korzystam z kilku skoroszytów xlsx. Co zrobić?

Odp. 17. Podczas rejestracji zdarzeń gospodarczych w Narzędziu zalecana jest praca tylko w jednym otwartym skoroszycie, w jednej sesji Excela. Aby Narzędzie zachowywało się prawidłowo zalecamy otwieranie innych plików xlsx w drugiej sesji Excela (jak otworzyć drugą sesje Excel).

Pytanie 18: [2024-08-07] Czy w Narzędziu można zarejestrować korektę faktury?

Odp. 18. Tak. W wersji Narzędzia z 2024 roku wprowadzona została możliwość rejestracji korekty faktur. W pierwszej kolejności należy odnaleźć zdarzenie w przychodach lub rozchodach, którego ta korekta dotyczyła, a następnie poprawić odpowiednią wartość brutto, netto lub vat i wpisać w polu dotyczącym faktury korygującej tekst: „korekta na podstawie faktury nr ….”. Skorygowane faktury w zestawieniach i w wykazie faktur w kolumnie Uwaga będą zawierały wpisany tekst „korekta na podstawie faktury nr ….”.

Pytanie 19: [2024-10-18] Rolnik zadatkuje zakup środka trwałego w ramach interwencji Młody Rolnik. Otrzymuje fakturę pro forma na całą kwotę z zapisem, że warunkiem zamówienie jest zapłata zadatku, który rolnik oczywiście płaci. Jak zapisać taką fakturę?

Odp. 19. Takie zdarzenie, należy zarejestrować na podstawie właściwej faktury. Faktur pro forma nie rejestruje się w Narzędziu.

Pytanie 20: [2024-10-18] Rejestruję w Narzędziu zdarzenia systematycznie, jednak zdarzyło mi się zapomnieć wpisać jednej faktury. Co mam zrobić w takim wypadku?

Odp. 20. Rejestracja zdarzeń co do zasady powinna być wykonywana systematycznie i chronologicznie wg daty zdarzenia. W przypadku pominięcia jakiegoś zdarzenia należy je wpisać w kolejnej pozycji. Fakt ten nie będzie miał negatywnego wpływu na wywiązanie się z zobowiązań dot. prowadzenia rachunkowości rolnej. Oznacza to, że ARiMR dopuszcza takie zdarzenie.

Pytanie 21: [2024-10-21] Jak mam zakodować jabłka przemysłowe?

Odp. 21. Jabłka np. przemysłowe należy zakodować kodem uprawy obowiązującym w słowniku upraw wykorzystywanym przez ARiMR do przyznania dopłat bezpośrednich. W tym przypadku jest to „jabłoń”. Analogicznie należy postępować w przypadku innych produktów roślinnych.

Pytanie 22: [2024-10-21] Nie wiem jak zaksięgować rozchód (zakup siewnika) zakupionego z pomocą pożyczki kredytowej.

Odp. 22. Zakup siewnika należy zarejestrować jako rozchód całej wartości siewnika (czyli należy wpisać wartość z faktury). Natomiast w przychodach należy zarejestrować transzę pożyczki przelaną na ten cel. Spłatę pożyczki rejestruje się w rozchodach, oddzielnie ratę i oddzielnie odsetki od pożyczki.

Pytanie 23: [2024-10-21] Nie ma wydatku na ciągnik w wykazie faktur.

Odp. 23. Po pierwsze, należy zarejestrować umowę w informacjach podstawowych, a następnie w rozchodach przypisać transakcję do konkretnej umowy.

Pytanie 24: [2024-10-21] W przypadku niektórych rozchodów pojawiają się dwie daty: zdarzenia i wystawienia faktury. Czy w przypadku narzędzia data zdarzenia jest datą zapłaty?

Odp. 24. Z uwagi na to, że w Narzędziu stosowana jest metoda kasowa data zdarzenia jest datą zapłaty.

Pytanie 25: [2024-10-21] Konfigurowałem narzędzie online przez stronę OneDrive. Nie mogę go skonfigurować.

Odp. 25. Pobierając Narzędzie należy zapisać je na dysku komputera. Następnie skonfigurować. Korzystanie z Narzędzia poprzez usługę w chmurze jest niemożliwe.

Pytanie 26: [2024-12-20] Zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie paliwa jest jednak nie na rachunek bankowy a w formie wypłaty gotówkowej w kasie.

a. Jaki rodzaj zdarzenia wybrać?

b. Czy dokumentem może być np. KW lub potwierdzenie wypłaty?

Odp. 26. W przypadku potwierdzenia tylko wypłaty pomocy krajowej, dopuszcza się możliwość uznania KW lub potwierdzenie wypłaty z dotacji w formie gotówki. W takim przypadku należy wybrać rodzaj zdarzenia wyciąg bankowy, wpisać nr dokumentu a w uwagach wpisać, że potwierdzeniem wypłaty jest KW lub potwierdzenie wypłaty. Takie rozwiązanie pozwoli na włączenie tej kwoty do zestawienia przychodów.

Pytanie 27: [2024-12-20] Jeżeli rodzajem zdarzenia jest wyciąg bankowy to:

a) Czy dokumentem potwierdzającym wpływ dotacji może być zestawienie transakcji lub potwierdzenie transakcji?

b) Czy w aplikacji w wierszu dotyczącym nr dokumentu można wprowadzić nr decyzji?

Odp. 27. Dokumentem potwierdzającym powinno być potwierdzenie transakcji (wyciąg bankowy), czyli wpływ środków na konto. W aplikacji należy wpisać nr wyciągu bankowego, wybrać rodzaj dotacji, a w uwagach wpisać nr decyzji, gdy jest znana.

Pytanie 28: [2024-12-20] W jaki sposób podejść do zwrotu VAT z US (zdarzenie przyszłe) – czy zaksięgować jako przychód?

Odp. 28. Rejestracji zdarzenia dokuje się w momencie, kiedy nastąpił już zwrot VAT na konto. Zwrot z US księgujemy jako przychód a w arkuszu przychody należy wybrać pozycję „Rozliczenie podatku VAT z Urzędem Skarbowym".

Pytanie 29: [2024-12-20] Koszt zakupu kolczyków dla bydła? Czy prawidłowe byłoby przyporządkowanie do opisu zdarzenia: "Pozostałe materiały do produkcji zwierzęcej z zakupów lub nieodpłatnych przekazań mające charakter kosztów bezpośrednich"?

Odp. 29. Według metodyki liczenia nadwyżki bezpośredniej, koszty zakupu kolczyków do bydła są kosztami bezpośrednimi. Należy wybrać pozycję: „Pozostałe materiały do produkcji zwierzęcej z zakupów lub nieodpłatnych przekazań mające charakter kosztów bezpośrednich".

Pytanie 30: [2025-04-15] W jaki sposób zaksięgować zakup działki na której prócz użytków rolnych znajdują się nieużytki oraz użytek leśny? Transakcja realizowana w ramach Interwencji.

Odp. 30. Wydatki na zakup działki powinny byś podzielone:

a. oddzielnie należy zarejestrować zakup UR - i przywiązać do realizowanej umowy, a tym samym wydatek zostanie ujęty w wykazie faktur, zgodnie z zaleceniami ARiMR,

b. i oddzielnie zakup nieużytków i gruntów leśnych, które nie należy przywiązywać do zarejestrowanej umowy. Będą one widoczne w Rozchodach, natomiast nie zostaną one ujęte w wykazie faktur i oddzielnie zakup nieużytków i gruntów leśnych, które nie należy przywiązywać do zarejestrowanej umowy.

W interwencji I.11 nie wspierany jest zakup nieużytków, czy też użytków leśnych (gruntów leśnych, zalesionych).

Nie może to zatem być inwestycja zakupiona w ramach realizacji biznesplanu. Koszt zakupu nieużytku lub gruntu zalesionego nie zostanie uznany za prawidłową realizację operacji.

Ujęcie całkowitego kosztu zakupu tego typu działki będzie raczej podważone przy ocenie realizacji inwestycji. Wobec powyższego, koszty zakupu takich gruntów powinny być wyłączone z ogólnej sumy kosztów. Natomiast w wykazie faktur powinien znaleźć się tylko i wyłącznie koszt związany z inwestycją realizowaną w ramach przedmiotowej interwencji (tj. zakup użytków rolnych).

Pytanie 31: [2025-04-15] Czy koszty sporządzenia aktu notarialnego, w związku z zakupem działki, należy zaksięgować w narzędziu? Jeśli tak, to w jaki sposób?

Odp. 31. Tak, należy zarejestrować koszt sporządzenia aktu notarialnego jako "Pozostałe usługi do dział. operacyjnej (ogólnogospodarczej)". W uwagach można dopisać, że jest to koszt sporządzenia aktu notarialnego.

Pytanie 32: [2025-04-15] W związku z zakupem działki, przy wpisywaniu w narzędziu do oceny ekonomicznej, w rubryce kontrahent, wpisujemy dane osoby od której dokonaliśmy zakupu? Czy dane notariusza który sporządził i wystawił akt notarialny.

Odp. 32. Należy wpisać dane osoby, od której dokonany był zakup.

Pytanie 33: [2025-04-15] Jak zarejestrować opłatę za certyfikat dotyczący rolnictwa ekologicznego?

Odp. 33. Zdarzenie należy zarejestrować jako „Pozostałe usługi do dział. operacyjnej (ogólnogospodarczej)”. W uwagach można dopisać, że jest to połata za certyfikat.

Pytanie 34: [2025-04-15] Czy data zdarzenia jest datą wpływu środków na rachunek bankowy lub kasy rolnika?

Odp. 34. Data zdarzenia=data wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy gospodarstwa lub gotówki do kasy gospodarstwa. W narzędziu rejestracja przychodów i rozchodów odbywa się metodą kasową. Datę sprzedaży wpisuje się tylko i wyłącznie w przypadku rejestracji zakupów związanych z realizacją inwestycji w ramach umowy z ARiMR.

Pytanie 35: [2025-04-15] Jak zarejestrować zakupiony środek trwały w przypadku gdy tylko część kwoty została zapłacona jednorazowo, a pozostała część regulowana jest co miesiąc ratami?

Odp. 35. ARiMR będzie wymagała przedłożenia dokumentów potwierdzających zakup (np. faktura) oraz potwierdzeń zapłaty pełnej kwoty. W narzędziu należy zarejestrować tylko jedną transakcję z datą ostatniej płatności, gdyż w wykazie faktur zakup środka trwałego powinien być wykazany jako jedna pozycja zakupowa.

Pytanie 36: [2025-04-15] Jak zarejestrować zakupiony środek trwały w przypadku gdy jest on spłacany w ratach?

Odp. 36. W przypadku gdy:

a. sprzedawca rozłożył płatność na raty (bez angażowania banku). Należy zarejestrować tylko jedną transakcję z datą ostatniej płatności, gdyż w wykazie faktur zakup środka trwałego powinien być wykazany jako jedna pozycja zakupowa.

b. rolnik zakupił środek trwały a płatność została zrealizowana przez bank (rolnik zaciągnął kredyt/pożyczkę). W rozchodach należy zarejestrować tylko jedną transakcję z datą ostatniej płatności/przelewu zrealizowanego przez bank na konto sprzedawcy, gdyż w wykazie faktur zakup środka trwałego powinien być wykazany jako jedna pozycja zakupowa. Natomiast w przychodach należy zarejestrować transzę kredytu/pożyczki. Spłatę pożyczki rejestruje się w rozchodach, oddzielnie ratę i oddzielnie odsetki od kredytu/pożyczki.

Pytanie 37: [2025-04-15] Jak zaewidencjonować wynajem powierzchni na stoisko do sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwie?

Odp. 37. Wynajem powierzchni na stoisko do sprzedaży produktów wytworzonych w gospodarstwie należy zarejestrować jako „Koszty sprzedaży”. W uwagach można dopisać, że jest to opłata targowiska.

Pytanie 38: [2025-04-15] Jak należy zapisywać zdarzenie: rolnik na fakturze za mleko ma potrącenie za badanie mleka i od razu pomniejszoną kwotę do wypłaty np. 1 105 zł za mleko minus 105 zł za badanie, do wypłaty 1 000 zł. Podobnie z fakturami z cukrowni, gdzie potrącane są kwoty za nasiona, środki ochrony, czy kopanie buraków (tzw. kompensaty). Rolnik otrzymuje np. fakturę za nasiona w kwietniu, ale nie opłaca jej, na fakturze widnieje forma płatności kompensata.

Odp. 38. Po stronie przychodów rejestrujemy pełną kwotę jaka należy się rolnikowi za sprzedaż mleka, czy też buraków, natomiast po stronie rozchodów wpisujemy koszt badania mleka, czy innych wydatków (kompensat). W tym przypadku byłoby 1 105 zł przychodu, natomiast 105 zł rozchodu/kosztu.

Pytanie 39: [2025-04-15] Na jednej fakturze są trzy różne środki ochrony roślin, czy można je wpisać łącznie.

Odp. 39. Może to być łączna wartość. W przypadku jeżeli rolnikowi będą potrzebne bardziej szczegółowe dane na temat środków ochrony roślin, to można je rozpisać szczegółowo.

Pytanie 40: [2025-04-15] Jak zaewidencjonować fakturę, gdy wpisane jest na niej kilka pozycji jednorodnego produktu np. różne gatunki jabłek?

Odp. 40. Może to być łączna wartość. W przypadku jeżeli rolnikowi będą potrzebne bardziej szczegółowe dane na temat przychodów z produkcji, to można je rozpisać szczegółowo.

Pytanie 41: [2025-05-21] Nie mogę przesłać zestawienia sprzedaży do ARiMR.

Odp. 41. W przypadku trudności z przesłaniem zestawień lub wykazu faktur należy użyć Konwertera, który automatycznie poprawi i dostosuje pliki xlsx do wymagań systemu informatycznego ARiMR. Konwerter jest dostępny do pobrania ze strony http://ierigz.waw.pl/narzedzie/#konwerter. Uwaga, w zestawieniu sprzedaży konieczne jest ręczne poprawienie oznaczenia sprzedaży produktów w przypadku gospodarstw w okresie konwersji na rolnictwo ekologiczne oraz przypisanie umów do sprzedaży.

Wszelkie prawa zastrzeżone Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy, 2025. Polityka prywatności