Prowadzone w monografii rozumowanie podzielone jest na trzy zasadnicze części.  

Pierwsza cześć rozumowania odnosi się do producenta rolnego oraz przetwórcy rolno-spożywczego, którzy mają oczywiste relacje na rynku rolnym. W ramach regulacyjnego mechanizmu tego rynku maksymalizują oni swoje funkcje celu. Łączy ich w tym cena skupu. Występuje ona jako zmienna w funkcjach celu obu podmiotów. Podmioty te muszą się zgodzić co do wysokości tej ceny, mając na uwadze swoje oczekiwania i korzyści. Opisujemy ten mechanizm uzgadniania. Temu są poświęcone rozdziały od 1 do 4. 

Druga cześć rozważań odnosi się do mechanizmów i specyfiki rynku rolnego. Występują na nim ogólne prawidłowości, ale też mają miejsce bardziej specyficzne prawidłowości. Są one omawiane, tak jak i pokazane są określone podstawy czy oczekiwania co do poziomu ceny skupu. Występują tu złożone kwestie ryzyka cenowego i sposoby jego ograniczania. Omawiana jest istota i mikroekonomia ryzyka cenowego z perspektywy producenta i przetwórcy oraz rynku. Przedstawione są nowe ujęcia efektu Kinga i modelu pajęczyny. Temu i innym kwestiom rynku i ryzyka cenowego poświęcona jest uwaga w rozdziałach od 5 do 7. 

Cześć trzecia jest poświęcona analizie relacji czynników produkcji i ich produktywności jako efektu mechanizmu regulacyjnego rynku. Ten mechanizm, głównie poprzez cenę skupu, wpływa na wybory producentów rolnych, które dotyczą relacji czynnikowych przy danych ich produktywnościach i wynagrodzeniach. Celem tego jest dostosowanie kosztów produkcji do cen skupu. Dzieje się tak, by maksymalizowane były funkcje celu producentów i w sumie dochody w rolnictwie. Są to zasadnicze efekty mechanizmu regulacyjnego rynku, jednak nie zawsze są one dostrzegalne. Trochę inaczej przebiegają w skali rolnictwa, a inaczej w skali producenta rolnego. Obejmuje to analizę w rozdziałach od 8 do 11. 

W całej monografii analiza ma charakter teoretyczno-poznawczy. Osąd rzeczywistości następuje na podstawie ujęć analitycznych tj. bardziej lub mniej zaawansowanych obiektów matematycznych – równań i funkcji. Służą one do określania oraz następnie wyjaśniania relacji i mechanizmów rynku rolnego. Stosowanie takiego ujęcia narzuca odpowiedni rygor w rozumowaniu, w tym jego większą ścisłość. Nie są to modele w ścisłym znaczeniu, a analityczne ujęcia najważniejszych relacji i prawidłowości mechanizmu rynku, w tym np. odnośnie kształtowania się ceny skupu. Ta zmienna jest de facto osią rozumowania w całej monografii. Wpływa ona na wybory producentów i przetwórców. Weryfikuje efektywność produkcji u obu podmiotów jako skutek tych wyborów. W szczególności idzie o racjonalne relacje zastosowanych czynników produkcji i ich wynagrodzeń. Mają oni, tj. producenci i przetwórcy, odmienne oczekiwania co do wysokości tej ceny. Jest jednak mechanizm dochodzenia do zgody korzystnej dla tych podmiotów, co do jej poziomu, tj. poziomu ceny skupu. Są też uwarunkowania ceny poza tym mechanizmem. 

Wydaje się, iż takie podejście jest pomocne także w empirycznym opisie rzeczywistości, tj. rynku i zachowań pod jego regulacyjnym mechanizmem producentów rolnych i przetwórców rolno-spożywczych. Bez znajomości pokazanych w monografii relacji i mechanizmów rynku rolnego opis tej rzeczywistości jedynie na podstawie danych empirycznych ma znaczenie bardziej ilustracyjne i nie jest pełny. Można nawet przyjąć, iż opis jedynie danych empirycznych, bez znajomości mechanizmów i prawidłowości rynku, jest w istocie mało twórczy, a niekiedy nawet jest mylący, by nie powiedzieć jałowy. 

Wpływ czynnika instytucjonalnego w rozumowaniu jest przyjmowany na zasadzie ceteris paribus. Nie jest prowadzona osobna czy uzupełniająca analiza wpływu tego czynnika, przyjmowane jest bowiem założenie o dominującym wpływie mechanizmu regulacyjnego rynku. Efekty zewnętrzne i wpływ środowiska jest implicite ujmowany w rynkowo ustalanych cenach i produktu, i czynników produkcji oraz w założeniu o racjonalności producentów i przetwórców. Można przyjąć, że ujęcie analityczne, takie jak w tej monografii, tego uwarunkowania jako składowej mechanizmu regulacyjnego jest dalszym wyzwaniem naukowym. 

Podejście i ujęcie zaprezentowane w monografii wynika z przekonania, że nauka winna objaśniać rzeczywistość. W zależności od dyscypliny specjalizacji w ekonomii tą rzeczywistością jest np.: dla makroekonomii – bezrobocie, wzrost gospodarczy, inflacja; dla mikroekonomii – wybory konsumentów i producentów; dla ekonomiki rolnictwa – dochody, kwestia agrarna, relacje czynnikowe, itp. Tu tą rzeczywistością jest rynek – jego mechanizm regulacyjny oraz jego skutki w odniesieniu do relacji czynnikowo-efektywnościowych. Łączy to realizacja funkcji celu dwu zasadniczych podmiotów w sektorze rolno-żywnościowym, tj. producentów i przetwórców, przy czym kwestie efektywnościowe odnosimy głównie do producentów rolnych. Bowiem ich efektywność jest głównym punktem odniesienia do ceny skupu. Ponadto wynika to z możliwości analitycznych autora. Monografię tę można sklasyfikować w mikroekonomii stosowanej, co w piśmien-nictwie amerykańskim odnosi się do teoretycznej czy akademickiej ekonomiki rolnictwa lub ekonomii rolnej. 

W monografii podniesionych jest wiele nowych i oryginalnych kwestii niebędących dotychczas przedmiotem uwagi w ekonomice rolnictwa i ekonomii. Nie ma epatowania definicjami i pojęciami. Uwaga jest skoncentrowana na objaśnianiu mechanizmów i prawidłowości. 

Monografia jest efektem długoletnich studiów, przemyśleń, prac naukowych, a także wynikiem wielu dyskusji w Instytucie, szczególnie ze współpracownikami i współautorami wcześniejszych prac. Ujęcie ma charakter autorski, a więc może budzić dyskusję.