Każdy instrument polityki rolnej przynosi zarówno korzystne efekty, jak i niepożądane. Oczywiście, ich klasyfikowanie zależy od typu podmiotów, na które on oddziałuje. Efekty te zależą również od czasu, dla którego się je identyfikuje, mierzy i wartościuje. Znacznie maleją także skale przestrzenne. Nie może przeto zaskakiwać, że niekiedy polityka rolna w sumie może okazać się być mało skuteczną, a nawet przeciwskuteczną. By zminimalizować ryzyko pojawienia się takich sytuacji, nieodzowne jest dokonanie analizy ex ante proponowanych narzędzi oddziaływań politycznych na sektor rolny, ale koniecznie przed ich wdrożeniem. Niestety, nie tylko w Polsce do wymogu tego podchodzi się często w sposób tylko formalistyczny. Ponadto, zapomina się, że interesujące są również lepsza skuteczność i efektywność określonej interwencji publicznej, gdyż w ten sposób możemy zidentyfikować szanse rozwojowe i je później zmonetyzować. Jednak większym problemem jest to, że interwencje raz wprowadzone bardzo trudno jest ograniczyć, nie mówiąc już o ich wycofaniu. Tymczasem w dowolnej polityce publicznej powinna obowiązywać zasada a sunset clause/legislation, a więc jednoznaczne określenie czasu jej obowiązywania. 

Nawet najbardziej zaawansowane analizy ex ante, w których unikatowo zintegrowano metodologie badań jakościowych, ilościowych i eksperymentalnych, nie są doskonałym wytworem. Inaczej rzecz ujmując, nie należy przeceniać ich wyników, gdyż mają one zawsze pewien komponent subiektywizmu. Wynika to m.in. z błędnego przekonania wielu badaczy, iż skwantyfikowanie czegoś automatycznie oznacza uzyskanie obiektywnych rezultatów i ocen. Przecież nawet w najbardziej zaawansowanych ujęciach formalnych przyjmuje się w mniej lub bardziej arbitralny sposób kluczowe założenia i parametry modeli. To implikuje konieczność zachowania dużej rozwagi w formułowaniu rekomendacji politycznych. Rzecz jasna istnienie subiektywności nie zwalnia badaczy i ewaluatorów z obowiązku minimalizowania ryzyka nieprecyzyjności, niedokładności czy popełniania wręcz błędów w analizach ex ante. Nigdzie i nigdy nie będzie to łatwe, gdyż wszyscy ewaluatorzy ex ante mają jakieś wyobrażenia, doświadczenia, nastawienia i ambicje itp. charakterystyki psychologiczne i behawioralne. 

Analizy ex ante jedynie w części objaśniają mechanizmy, kanały wpływu i prawdopodobne skutki projektowanych do wdrożenia narzędzi polityki rolnej. Natomiast ich efekty netto oraz zidentyfikowanie źródeł sukcesu lub porażki możliwe są dopiero do ustalenia, gdy wykona się analizy i oceny ex-post. Tu również musimy zastosować unikatową multimodalną kombinację metod jakościowych, ilościowych i eksperymentalnych. Także i w tym przypadku trzeba się liczyć z deformacjami opisu i ewaluacji oraz nieprecyzyjnością komunikowania uzyskanych rezultatów. Konwencja ta ma także swe ograniczenia: wyników nie daje się wprost przenosić na przyszłe stany i sytuacje; efekty stosowania określonej interwencji są z reguły wielorakie; bardzo trudno jest orzekać o pośrednich następstwach ewentualnej redukcji wsparcia budżetowego. Dlatego też powinno się stale sporządzać obydwa typy analiz, gdyż są względem siebie komplementarne i dopiero łącznie pozwalają uzyskać wiele dodatkowych informacji, które dają bardziej całościowy pogląd na wielokanałowe oddziaływanie poszczególnych instrumentów polityki rolnej. Z tych to właśnie powodów w niniejszej monografii (rozdział szósty) zaproponowano autorski system mierników i wskaźników do monitorowania skuteczności i efektywności wsparcia krajowego oraz preferencji podatkowych. 

Wprawdzie w literaturze przedmiotu spotkać można różne opracowania na temat analiz ex ante rozmaitych narzędzi polityki rolnej, ale odczuwa się ogromny brak jednolitej i szeroko akceptowanej metodologii ich sporządzania. W tym kontekście podstawowym celem niniejszej monografii jest wypełnienie istniejącej luki (rozdział trzeci). Zaproponowany ośmiokryterialny schemat autorski następnie przetestowano na przykładzie podstawowych form pomocy krajowej i preferencji podatkowych w polskim rolnictwie (rozdziały 4 i 5). Problem ten przedstawiono w szerszej perspektywie, gdyż odnoszono się zarówno do sytuacji w rolnictwie UE, jak i OECD (rozdział drugi). Z drugiej zaś strony ww. instrumenty pokazano na tle teoretycznych podstaw polityki budżetowej w rolnictwie (rozdział pierwszy) i koncepcji an incidence agricultural policy (rozdział siódmy). Autorzy monografii są w pełni świadomi, iż zaproponowany schemat jest jedynie punktem wyjścia do krytycznej oceny przez innych badaczy oraz wszystkich głównych aktorów polityki rolnej i dalszych prac. Będziemy niezmiernie wdzięczni za sugestie co do kierunku i metod jego doskonalenia.