Rozwój rolnictwa jest rezultatem samoistnie zachodzących procesów gospodarczych, realizowanej krajowej polityki rolnej uwzględniającej uwarunkowania wewnętrzne, ale to także odzwierciedlenie światowych tendencji wyznaczających miejsce sektora rolnego w gospodarce krajowej, jego znaczenie i kierunki zmian. Wsparcie rolnictwa funduszami publicznymi (UE i krajowymi) wpłynęło na poprawę sytuacji dochodowej polskich rolników. Dochody decydują o możliwościach zaspokojenia poszczególnych rodzajów potrzeb i w efekcie stanowią wyznacznik poziomu jakości życia ludności rolniczej. 

Dochody rolnicze charakteryzują się dużą zmiennością. Zmienność ta jest bezpośrednio powiązana z wahaniami cen produktów i środków produkcji oraz wolumenu produkcji. W warunkach postępującej integracji rynków rolnych obserwowane wahania cen produktów rolnych podporządkowane są zmianom w wolumenie produkcji na rynku globalnym. 

Podstawowym czynnikiem produkcji w rolnictwie jest ziemia, która bierze aktywny udział w procesie wytwarzania produktów rolniczych. Ze względu na biologiczno-techniczny charakter produkcji rolniczej jej prowadzenie zawsze wiąże się z dużym ryzykiem. Natomiast z uwagi na specyfikę produkcji (długie cykle produkcyjne) i wynikające z niej ograniczenia (długi okres zwrotu poniesionych nakładów) ryzyko w produkcji rolniczej ma wyjątkowy charakter. 

Głównym celem opracowania jest identyfikacja podstawowych problemów związanych z ryzykiem prowadzenia działalności rolniczej pod kątem możliwości wprowadzenia nowych instrumentów ograniczających potencjalne straty w rolnictwie. Realizacja celu obejmuje krytyczny przegląd rozwiązań stosowanych w Polsce i w innych krajach w zakresie systemu ubezpieczeń jako narzędzia zarządzania ryzykiem w produkcji rolnej oraz metodyki obliczania nadwyżek dochodowych dla potrzeb ubezpieczeń dochodów rolniczych. Intencją autorów było także pokazanie w latach zmian opłacalności produkcji wybranych produktów rolniczych, która może odgrywać istotną rolę w kształtowaniu strategii zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Z literatury przedmiotu wynika bowiem, że opłacalność produkcji poszczególnych działalności ma duże znaczenie w kształtowaniu postaw rolników wobec ryzyka i dokonywaniu wyborów w zakresie sposobów jego ograniczania. W warunkach zmienności otoczenia efektywność jest ważnym wyznacznikiem sukcesu. Wyniki wytwarzanych produktów rolniczych mają bowiem bezpośredni wpływ na funkcjonowanie i szanse rozwojowe gospodarstw rolnych.  

Stosownie do przedłożonych zagadnień dostosowano zakres badań i prezentację wyników.

Zagadnienia omówione w pracy mają duży aspekt poznawczy, dotyczą działań podejmowanych w kierunku stabilizacji dochodów rolniczych. Wyniki badań mogą być przydatne dla organów administracji rządowej (w tym m.in. doradztwa rolniczego), dla badaczy tych zagadnień oraz producentów rolnych. Zmienność przychodów i kosztów, a w rezultacie dochodów gospodarstw rolnych jest zjawiskiem powszechnym. Wynika z przyrodniczego charakteru działalności rolniczej, jak również uwarunkowań techniczno-produkcyjnych, organizacyjnych czy ekonomiczno-finansowych gospodarstw. Ubezpieczenia gospodarcze (upraw, żywego inwentarza) oraz systemy ubezpieczeń przychodów/dochodów to ważny komponent systemu zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Dochody są ostatecznym celem gospodarowania producenta rolnego, dlatego jednym z celów działań podjętych w UE jest zwiększenie efektywności radzenia sobie z niestabilnością i niepewnością dochodów w gospodarstwach rolnych bez względu na źródło ich pochodzenia (np. produkcyjne czy rynkowe). Z tego powodu w ramach zarządzania ryzykiem zaproponowano wprowadzenie instrumentu stabilizacji dochodów (ang. Income Stabilization Tool – IST) oraz rozważano kwestię wprowadzenia idei wzajemności ubezpieczeniowej do polskiego rolnictwa.