Obszary wiejskie w naszym kraju, według danych GUS są miejscem zamieszkania dla ponad piętnastu milionów osób. Wsparcie finansowe, jakie dostępne jest po wejściu Polski w struktury unijne, w tym także środki otrzymane jeszcze w czasie przed akcesją do UE, przyczyniły się do znaczącej poprawy funkcjonowania zarówno gospodarstw rolnych, jak i poprawy warunków życia i pracy ludności wiejskiej. Wśród szeregu ważnych kwestii społeczno-ekonomicznych mających wpływ na dalszy rozwój obszarów wiejskich wyróżnić można czynnik ludzki oraz problematykę związaną z zachowaniem dziedzictwa kulturowego wsi. Ważna jest zarówno poprawa sytuacji ekonomicznej i społecznej wiejskich kobiet, ich aktywizacja w sferze zawodowej i społecznej, jak i problem wymiany pokoleń w rodzinnych gospodarstwach rolnych, w tym wsparcie gospodarstw młodych rolników.  

Coraz częściej w polityce rozwoju regionalnego i lokalnego dziedzictwo kulturowe jest postrzegane jako istotny czynnik rozwoju obszarów wiejskich – na co wskazują zapisy w strategiach rozwoju. Dziedzictwo kulturowe uznać można za ważny czynnik, który wpływa na atrakcyjność miejsca zamieszkania, daje możliwość rekreacji i odpoczynku i jest ważnym źródłem wiedzy i świadectwem historii terenu. Można twierdzić, że istnieje wzajemna zależność dziedzictwa kulturowego oraz wiejskiej turystyki i agroturystyki. Potencjał kulturowy jest wykorzystywany przez podmioty turystyki wiejskiej, w tym gospodarstwa agroturystyczne do tworzenia przewagi konkurencyjnej danego terenu. Tym samym, poprzez pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego, turystyka wiejska spełnia wiele innych istotnych funkcji, m.in. zapewnia ochronę walorów przyrodniczych i krajobrazowych obszarów wiejskich, poprawia estetykę i wygląd wsi, zachowuje bioróżnorodność, zachowuje i wykorzystuje potencjał produkcyjny, co przyczynia się do kreowania nowych miejsc pracy, dlatego też ważne jest wsparcie tego sektora gospodarki. Niniejsza monografia ma na celu przedstawienie i analizę zagadnień związanych ze wsparciem rozwoju gospodarstw młodych rolników, aktywności zawodowej kobiet z obszarów wiejskich oraz turystyki wiejskiej i agroturystyki w świetle wykorzystania dziedzictwa i tradycji w kształtowaniu nowoczesnej wsi.  

Dwie pierwsze części monografii dotyczą zagadnień związanych z pozycją i rolą współczesnych kobiet na obszarach wiejskich oraz ich aktywnością zawodową. W rozdziale pierwszym zostały omówione procesy migracyjne kobiet z obszarów wiejskich, wielofunkcyjność ról kobiet na obszarach wiejskich, zagadnienie przemocy ekonomicznej i decyzje wiejskich kobiet w dążeniu do niezależności ekonomicznej. Przedstawiono także wytyczne dotyczące poprawy warunków sprzyjających aktywizacji kobiet na obszarach wiejskich oraz zalecenia Parlamentu Europejskiego dla Komisji Europejskiej w sprawie poprawy sytuacji ekonomicznej i społecznej kobiet na obszarach wiejskich. Rozdział ten zawiera także omówienie i wnioski z przeprowadzonych badań własnych Autorki dotyczących kobiet na obszarach wiejskich. W rozdziale drugim została zaprezentowana sytuacja kobiet na rynku pracy, w tym także osób z niepełnosprawnościami. Autorka określiła nierówności w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn oraz główne przyczyny niższej aktywności zawodowej kobiet w porównaniu z mężczyznami. 

Rozdział trzeci monografii zawiera ocenę efektywności instrumentów polityki rolnej wspierających rozwój gospodarstw młodych rolników. Autorka przedstawiła w nim charakterystykę beneficjentów wsparcia dla tej grupy gospodarstw w próbie Polskiego FADN. Dokonała oceny potencjału produkcyjnego gospodarstw młodych rolników, oceny wyników ekonomicznych tych gospodarstw, a także aktywności inwestycyjnej młodych kierowników gospodarstw. Rozdział kończy ocena zmiany wielkości ekonomicznej gospodarstw młodych rolników. 

Dalsze części monografii (trzy kolejne jej rozdziały) poświęcone są wykorzystaniu dziedzictwa i tradycji w kształtowaniu nowoczesnej wsi poprzez rozwój turystyki wiejskiej i agroturystyki. W rozdziale czwartym omówione zostały uwarunkowania rozwoju turystyki na obszarach wiejskich, w tym walory przyrodnicze i infrastruktura turystyczna oraz baza noclegowa. Scharakteryzowano również potencjał kulturowy naszego kraju, jaki stanowią mniejszości narodowe i mniejszości etniczne. Rozdział kończą rozważania na temat oddziaływanie pandemii COVID-19 na rozwój turystyki. Kolejny rozdział monografii dotyczy agroturystyki w kontekście zachowania dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich. Głównym celem tej części pracy jest przedstawienie potencjału kwater agroturystycznych na obszarach wiejskich w Polsce w latach 2012-2018 oraz określenie, w jakim stopniu agroturystyka przyczynia się do zachowania dziedzictwa kulturowego na obszarach wiejskich. Ostatni rozdział prezentuje wnioski z badań prowadzonych w IERiGŻ-PIB, dotyczących turystyki wiejskiej i agroturystyki. Przedstawiono zebrane opinie respondentów dotyczące rozwoju turystyki i agroturystyki w badanych wsiach. Określono także profile osób korzystających z oferty wypoczynku na obszarach wiejskich. 

Niniejsza monografia powstała na podstawie realizacji trzech zadań wykonanych w IERiGŻ-PIB w roku 2020, w ramach umowy na wykonanie zadania pn.: Wsparcie analityczne Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie przygotowania Planu strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2021-2027 oraz kształtowania rozwoju polskiego sektora rolno-żywnościowego.  

Przeprowadzone analizy oparto na danych statystyki powszechnej (głównie GUS w tym Banku Danych Lokalnych, Eurostat), danych Polski FADN oraz danych z przeprowadzonych badań w IERiGŻ-PIB w tym badań przeprowadzonych na potrzeby niniejszej monografii. Wykorzystano również dostępne materiały pochodzące ze sprawozdań organów publicznych oraz innych instytucji działających na rzecz rolnictwa i obszarów wiejskich, a także pozycje literatury dotyczącej pokrewnych zagadnień.