Publikację można zakupić w nowym sklepie internetowym:

https://ierigz-publikacje.pl

Dochód ogółem rodzin użytkowników gospodarstw rolnych to suma dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego oraz dochodu spoza gospodarstwa. Do dochodu spoza gospodarstwa zaliczane są dochody z zarobkowej pracy najemnej, emerytur i rent oraz z pozostałych świadczeń społecznych, np. zasiłków i odszkodowań, z innych źródeł takich jak dochody z darowizn czy spadki oraz z zarejestrowanej pozarolniczej działalności gospodarczej. Z literatury wynika, że po II wojnie światowej znaczenie posiadania dochodu spoza gospodarstwa rolnego bardzo wzrosło, zwłaszcza w przypadku rodzin z niewysokimi dochodami z produkcji rolniczej. Struktura dochodów takich rodzin, mierzona procentowym udziałem dochodu spoza gospodarstwa w dochodzie ogółem tych rodzin, bywa bardzo zróżnicowana, podobnie jak sytuacja ekonomiczna ich gospodarstw. Różne są też opinie na temat wpływu tej struktury na sytuację ekonomiczną gospodarstw rolnych. Badania na ten temat prowadzone są jednak dość rzadko, a ich wyniki bywają ze sobą sprzeczne – i to było argumentem do przeprowadzenia analizy tego zagadnienia. Celem badań było ustalenie relacji zachodzących między udziałem dochodu spoza gospodarstwa w łącznym dochodzie rodzin z małymi gospodarstwami towarowymi a sytuacją ekonomiczną posiadanych gospodarstw. Hipoteza badawcza brzmiała: sytuacja ekonomiczna małych gospodarstw towarowych jest tym korzystniejsza, im mniejszy jest udział dochodu spoza gospodarstwa w dochodzie ogółem rodzin ich użytkowników. Przedmiotem analizy były ekonomicznie małe rodzinne gospodarstwa towarowe zlokalizowane w regionie rolniczym FADN – Mazowsze i Podlasie, prowadzące jednocześnie rachunkowość rolną w systemie Polski FADN oraz zapisy w prowadzonych na potrzeby Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB w Warszawie „Ankietach dotyczących dochodów spoza gospodarstwa rolnego rodziny rolnika w danym roku obrachunkowym”. Prezentowane badania obejmowały w głównej mierze lata 2005–2013 z podziałem na dwa okresy: 2005–2009 i 2010–2013, jednakże w pracy przedstawiono również wyniki ekonomiczne nowo dobranej próby małych gospodarstw towarowych, uzyskane w latach 2017–2021. W badaniach wykorzystano przede wszystkim dwa źródła danych: dane wtórne zebrane w systemie Polski FADN oraz dane wtórne zebrane w ww. „Ankietach dotyczących dochodów spoza gospodarstwa…” zawierające informacje o dochodach (netto) uzyskanych przez rodziny rolników z najemnej pracy zarobkowej, emerytur i rent, innych świadczeń społecznych itd. Badania wykazały, że bez względu na wyodrębniony okres badawczy sytuacja ekonomiczna objętych analizą małych ekonomicznie rodzinnych gospodarstw towarowych była na ogół niekorzystna. Dochody z rozpatrywanych gospodarstw rolnych były niskie, ich majątek trwały nie był zazwyczaj odtwarzany. Gospodarstwa te często były niedochodowe, a znaczna część tych z dodatnią wartością dochodu z gospodarstwa funkcjonowała dzięki dopłatom przyznawanym w ramach WPR. Jednakże gospodarstwa rolne należące do rodzin utrzymujących się wyłącznie z produkcji rolniczej znajdowały się z reguły w korzystniejszej sytuacji ekonomicznej niż gospodarstwa rodzin posiadających dochód z gospodarstwa rolnego i spoza niego. Wyniki badań potwierdziły również, że sytuacja ekonomiczna małych gospodarstw towarowych jest tym korzystniejsza, im mniejszy jest udział dochodu spoza gospodarstwa w dochodzie ogółem rodzin ich użytkowników.

Cytowanie: Augustyńska, I. (2024). Sytuacja ekonomiczna małych gospodarstw towarowych a struktura dochodów rodzin ich użytkowników. Studia i Monografie, 202. IERiGŻ PIB.